Ở một vài trường hợp rễ sẽ phát triển thành những hình thù kì quái, trồi lên mặt đất thể hiện sự to khỏe và sức sống dồi dào. Với cây cảnh bonsai, bộ rễ đẹp là rễ có sự lan tỏa ra xung quanh và không chồng chéo lên nhau hay mọc lung tung.
Uốn nắn thân cây bonsai kĩ thuật trồng trọt chăm sóc cây cảnh
Thân cây: một thân cây đẹp là phải có kích thước giảm dần từ gốc đến ngọn, vì đã có gốc làm điểm nhấn nên thân cây phải thon gọn hơn. Tuy nhiên vì kích thước thon gọn nên có nhiệm vụ làm nét chính tạo nên dáng cây.
Các thế cây phụ thuộc nhiều vào thân cây, con người thường sử dụng các phương pháp khác nhau để uốn nắn thân cây theo những đường cong đa dạng. Thân tạo nên dáng cây và vỏ làm nên thẩm mỹ của cây, có những cây có vỏ xù xì nhìn già dặn tạo nên tuổi tác của cây và làm giá trị tăng cao.
Cành cây: cành của cây góp phần tạo nên bộ tán của cây, bình thường các cành cây sẽ mọc lung tung, không theo như ý muốn nên những người chăm cây sẽ cắt tỉa cành để chúng có thể mọc theo hướng bậc thang hoặc xoắn ốc. Những cành mọc gần gốc sẽ to hơn nên thường người ta sẽ không để cành mọc phía dưới mà dồn lên phía trên để ở phía dưới dễ dàng tạo dáng thân cây.
Một cây bonsai 800 năm tuổi tại Shunkaen, nghệ nhân Kunio Kobayashi
Một cây đáng chú ý, nổi tiếng với tuổi rất cao. Cây được nhìn nhận là hơn 800 năm tuổi, một trong những cây bonsai đắt nhất! Chủ sở hữu của nó bậc thầy Kobayashi là một trong những nghệ sĩ bonsai nổi tiếng nhất thế giới và đã giành được giải thưởng Prime Ministe uy tín tại Nhật Bản đến 4 lần. Vườn ươm của anh ShunkaEn nằm ở Tokyo và mở cửa cho du khách.
Goshin “người bảo vệ các linh hồn”, nghệ nhân John Naka
Goshin (“người bảo vệ tinh thần”) là một Cây cảnh được tạo bởi John Y. Naka. Đây là một khu rừng trồng mười một cây foemina Junipers trong đó, từ lâu Naka đã được đào tạo nghệ thuật bonsai vào năm 1948. Naka đã tặng nó cho Tổ chức cây cảnh quốc gia vào năm 1984, nó được trưng bày tại Vườn ươm quốc gia Hoa Kỳ. Cây đã ở đó từ khi ấy. Cây được đăng trên trang chủ bonsai của nhiều trang báo nổi tiếng khác.
Cây cảnh loại nhỏ Shohin, nghệ nhân Morten Albek
Cây thuộc họ Cotoneaster horisontalis có họ hàng với hoa hồng việt. Đây là một bức ảnh được chụp vào mùa xuân. Cây ra hoa vào mùa hè và có những quả nhỏ màu đỏ vào mùa đông. Cây chỉ cao 95 cm (4 inch) và được trồng trên một cái chậu thu nhỏ. Chiếc chậu được làm bởi John Pitt một thợ gốm nổi tiếng. Cây khoảng 20 tuổi trên ảnh và đã được đào tạo trong khoảng một thập kỷ trước.
Pinus Silvestris, nghệ nhân Stefano Frisoni
Cây này là hiện thực đáng chú ý, một loại cây được đánh giá cao làm cây bonsai. Như bạn có thể, thấy những tán lá rất dày đặc, như thể đó là những đám mây trên bầu trời. Kích thước của thân và rễ làm nên sự bát ngát khi nhìn vào. Người xem cảm thấy như đang trôi miên man ở các tần mây xanh.
Thế từ Trung Quốc, một phong cảnh hòn non bộ của nghệ nhân Yee-sun Wu
Phong cảnh Trung Quốc thật tuyệt vời thuộc bộ sưu tập Man Lung ở Hồng Kông. Những cái cây có tên là Mận khô từ Trung Quốc (Sageretia Theezans) và cùng nhau, chúng đã tạo nên một khung cảnh rất thực tế. Trong bộ sưu tập Ficus bonsai cũng rất được ưa chuộng. Trong cảnh quan này những cái cây, tảng đá và những bức tượng nhỏ được đặt trên một cái chậu hình chữ nhật nông (làm bằng đá cẩm thạch) lần lượt được hiển thị trên một chiếc bàn cổ.
Cây hoa bonsai, nghệ nhân Wolfgang Putz
Cây này là một loài Azalea chỉ cao 14 cm (5 inch). Bức ảnh được chụp vào cuối mùa xuân / đầu mùa hè thời điểm cây Azalea nở hoa (không lâu nhưng rất sống động!). Cây được trồng trong chậu Nhật Bản. Ngày nay hoa bonsai được nhiều người ưu chuộng với những màu sắc rực rỡ.
Cây mưa Brazil, nghệ nhân Budi Sulistyo
Cây này được trồng từ một cây chiếc cành nhỏ và kết quả ở trên là một bức ảnh được chụp 12 năm sau. Một người gốc ở Trung và Nam Mỹ, cây mưa Brazil được coi là một trong những cây cảnh đẹp nhất thế giới nhiệt đới và cũng là một trong những chủ đề bonsai phổ biến nhất. Chúng thường được nhiều nghệ nhân hướng dẫn cho các thế hệ sau như một cây cho việc thực hành trồng bonsai.
Thế Mame bonsai, nghệ nhân Morten Albek
Một bộ cây cảnh bonsai (hoặc trong trường hợp này có tên là Mame) thường bao gồm một cây trung tâm, một cuộn thư pháp và một cây làm điểm nhấn. Các bộ cây này cùng nhau tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ, thường là một lễ kỷ niệm của lễ hội truyền thống.
Cây bonsai nổi danh; cây phong Nhật Bản (Acer palmatum), nghệ nhân Walter Pall
Một trong những cây bonsai nổi tiếng nhất thuộc bộ sưu tập của một nghệ sĩ bonsai châu Âu (Walter Pall), cây này cực kỳ khỏe và rất to. Cây phong to (cao gần một mét, là chiều cao cây tối đa để được gọi là cây bonsai) và hơn một trăm năm tuổi. Một kiệt tác không có nghi ngờ, theo phong cách của một nghệ sĩ truyền cảm hứng bất tận.
Bật thầy bonsai Kimura
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng bonsai sensei Masahiko Kimura. Bộ sưu tập cây bonsai đa dạng của ông nổi tiếng thế giới. Bắt đầu từ năm 15 tuổi, Kimura là người học việc của thầy Hamano tại làng cây cảnh Omiya. Để biết thêm về công việc hấp dẫn và đôi khi độc đáo của anh ấy hãy ghé thăm vườn cây cảnh của Kimura. Vườn được mở cửa tham quan các ngày trông tuần.
Cây bonsai dáng huyền đẹp nhất
Cây Kim thanh mai
Là một giống cây thuộc cây mai chiếu thủy, vì đặc tính dễ trồng, cành mềm dẻo dễ tạo dáng nên được ưa thích sử dụng làm bonsai và dáng huyền là dáng đẹp nhất để áp dụng tạo dáng cho kim thanh mai. Cây có 2 nhánh chia ra một nhánh dài và một nhánh ngắn, nhánh ngắn vẫn phát triển như tự nhiên, nhánh còn lại thì đặc biệt hơn có độ dốc xuống, các tán lá được cắt tỉa thành tán tròn như các bậc thang nhìn rất đẹp mắt.
Cây bonsai Hoa giấy
Tuy hoa giấy có rất nhiều màu sắc nhưng hoa giấy tím là loại thích hợp làm bonsai nhất vì nó có cành mềm, sức sống cao, dễ trồng, thích hợp cho những người không có thời gian chăm sóc cây. Chủ nhân cây hoa giấy dáng huyền này là ông Phạm Khắc Tỉnh ở Hải Dương. Màu tím của hoa trải dài các tán lá mang lại nét đẹp dịu dàng ấm áp, gốc to trồi lên mặt đất và nhiều rễ cắm chắc chắn vào đất chậu thể hiện sự chắc chắn. Nếu không gian bạn quá đơn điệu và cần thêm vài điểm nhấn thì hoa giấy là sự lựa chọn không thể bỏ qua.
Cây Cây linh sam
Linh sam mang ý nghĩa của sự thịnh vượng, giàu sang nên trong bộ sưu tập cây cảnh bonsai của các nghệ nhân không thể nào thiếu cây linh sam. Để kiệt tác này được ra đời nhà vườn Cổ Hoa Mai đã mất 3 năm để chăm sóc và uốn tỉa , tạo dáng, đặc tính đẹp của các loại cây cảnh bonsai đó là gốc to lá nhỏ và cây linh sam có tên “Nàng Linh” này đã hội tủ các yếu tố vẻ đẹp của một cây bonsai dáng huyền. Cây còn được nhà vườn sử dụng các kĩ thuật trồng trọt chăm sóc tốt để cho ra những bông hoa tím ngây ngất lòng người.
Cây sanh
Sanh rất được phổ biến để chọn làm bonsai dáng huyền vì cành sanh dẻo, rất dễ uốn, từ trên cành hình thành các tán lá rộng và rậm rạp nhìn rất bắt mắt, trở thành một trong những loại cây kiểng có giá thành rất cao, đặc biệt là với cây được đánh giá là có dáng huyền đẹp tự nhiên dưới đây. Cây được trồng trong chậu to để rễ dễ dàng phát triển vì bộ rễ của cây rất to, trồi lên gần ½ với nhiều rễ con xung quanh, các tán lá được cắt tỉa gọn gàng như hình cái đĩa. Thân bé dần từ gốc đến ngọn thể hiện sử dẻo dai, thanh mãnh nhưng không kém phần mạnh mẽ.
Cây lộc vừng
Đây là loài cây có hoa rất đẹp và mang lại giá trị tinh thần cho gia chủ, là một trong những cây được các nghệ nhân bonsai chào đón nhất. Theo phong thủy cây có ý nghĩa đem lại sự may mắn, sự yên bình và tài lộc cho gia chủ nên cây Lộc Vừng là sự lựa chọn tốt cho những món quà trao nhau ngày Tết đến. Cây được trồng trong chậu có nước, các nhánh cây được uốn toả ra xung quanh để các dãy hoa không bị đụng nhau, hoa có màu đỏ rủ xuống như một dãy hoa cánh hoa rũ xuống mặt nước tạo nên cảnh tượng động lòng người.
Cây mai vàng
Mai vàng đã không còn xa lạ gì với chúng ta, với sắc vàng rực rỡ của hoa mai thể hiện tài lộc dồi dào khiến các bậc thầy cây cảnh không thể chối từ. Sử dụng mai để tạo dáng huyền cũng khá hiếm nhưng khi đã tạo ra thì chỉ có thể khen đẹp. Thân cây vươn ra khỏi chậu có độ cong rất mềm mại từ trên xuống, hoa mai nở rộ đầy cành trông như một dòng suối vàng rực rỡ, phần gốc bám vào đất chậu rất chắc chắn.
Cây khế
Mặc dù là cây ăn quả phổ biến triển rất tốt ở khí hậu nước ta nhưng vẫn không thể lọt khỏi mắt xanh của các nghệ nhân chơi cây bonsai. Tương tự như các cây sanh, si, khế có gốc to, thân gỗ, cành giòn nên chủ yếu thường tạo dáng ở phần gốc rễ, thích hợp với dáng huyền. Thân cây xù xì, ngoằn nghoèo, có độ cong tự nhiên, khi khế ra quả thì rất to treo lủng lẳng đung đưa qua lại như đeo thêm vật trang trí trên thân cây. Hoa khế khi nở sẽ nở thành từng chùm nhỏ, có màu trắng và cuống đỏ, tạo thêm những điểm nhấn cho cây.
Cách tạo dáng cây cảnh
Uốn bằng dây kẽm là cách sử dụng phổ biến nhất, dùng dây kẽm quấn vào bộ phận cần uốn để sửa. Chúng ta có thể uốn thân và cành. Dụng cụ cần sử dụng là dây kẽm và kéo cắt tỉa cây, dây kẽm có thể tìm mua ở các cửa hàng phụ tùng hoặc tốt nhất chúng ta nên đến cửa hàng cây cảnh. Có những loại dây kẽm được bọc bởi vải giúp cây không bị bỏng bởi ánh nắng mặt trời chiếu vào nhưng lại dễ bị nấm mốc ở những nơi nhiều mưa. Chú ý không nên dùng dây sắt vì dễ gỉ sét sẽ phản ứng với nhựa cây làm chết cây.
Với phần rễ, một vài người muốn bộ rễ trồi lên tăng thêm sự già dặn thì lúc chúng ta sang chậu mới cho cây thì dùng dây cố định cây ở trên bề mặt chậu rồi bắt đầu uốn các cành, nhánh. Chúng ta moi những rễ chính trồi lên mặt đất, cắt bỏ những rễ con không cần thiết để tập trung nuôi rễ chính. Dùng kẽm chôn một đầu vào trong gốc rồi uốn rễ lan tỏa ra xung quanh sau đó mới lấp đất lại.
Đầu tiên trước khi uốn chúng ta cần cắt tỉa hết lá trên cành và cắt đi những cành không cần thiết, gây mất thẩm mỹ. Theo thứ tự chúng ta uốn từ thân, cành lớn đến cành nhỏ, ta cắm một đầu dây kẽm vào trong đất để cố định và uốn vòng từ dưới lên trên, không nên quấn quá chặt hoặc quá lỏng.
Đối với thân cây: dùng loại kẽm to cắm một đầu kẽm xuống đất và quấn quanh thân với một góc 45 độ từ gốc lên ngọn.
Đối với cành nhánh: tương tự như thân cây nhưng dùng loại kẽm nhỏ hơn, tuy nhiên chúng ta cần thử độ cong của cành trước. Mỗi loại cây đều có độ dẻo giòn khác nhau, nhất là đối với những cành chúng ta có ý muốn bẻ ngược lên thì phải thật cẩn thận. Nếu muốn quấn thêm vài vòng để chắc chắn hơn thì nên quấn sát dây đã quấn trước, không nên quấn chồng lên nhau.
Gỡ dây quấn: lúc quấn dây kẽm tạo dáng cho cây cần sự tỉ mỉ và cẩn thận và đến lúc gỡ dây quấn cần phải chú ý hơn, nếu sơ xuất sẽ dẫn đến cây bị dây kẽm hằn lên tạo thành sẹo, làm mất thẩm mĩ cho cây. Thời gian tháo dây còn tùy thuộc vào đó là loại cây gì, độ tuổi, kích thước các bộ phận của cây. Lúc tháo chúng ta sẽ tháo bắt đầu từ ngọn rồi đến gốc, ngược lại so với lúc quấn, đối với các cành nhỏ, giòn thì tốt nhất nên cắt dây thành từng đoạn nhỏ rồi gỡ ra, không lo sẽ hư hại đến cây.
Lưu ý: không nên quấn kẽm cho cây khi cây đang ra lá non, nên quấn kĩ nơi cành chính có 2 nhánh con để không bị tét nhánh.
Có rất nhiều cách để chọn loại cây phù hợp làm cây bonsai tùy vào mục đích trang trí, thông thường với những người đam mê trồng cây cảnh sẽ áp dụng việc giâm cành hoặc chiết cành nhằm vừa chọn được giống cây mình ưa thích vừa có thể tự tay trồng chăm sóc hoa mười giờ cây khi còn non. Ngoài ra còn cần phải duy trì sự kiên nhẫn và tỉ mỉ, như vậy mới tạo ra được một cây cảnh đẹp như mong muốn.
Khi ta muốn trồng một cây bonsai để trang trí chúng ta cần tìm hiểu kỹ xem như thế nào mới là cây bonsai đẹp. Bonsai mang ý nghĩa là cây trồng trong bồn, chậu hay còn có thể gọi nó là phiên bản thu nhỏ của cây cổ thụ trong tự nhiên. Cây cổ thụ trong thiên nhiên là những cây có tuổi thọ lâu năm, sống rất khỏe mạnh, chịu qua rất nhiều điều kiện khắc nghiệt nhưng vẫn có thể đứng vững, chính điều này khiến những cây cổ thụ nói chung chiếm một vị trí quan trọng trong phong thủy. Ngày nay con người rất quan tâm đến phong thủy trong nhà nên việc chọn cây trang trí rất quan trọng, cũng vì thế mà các dáng, thế cây bonsai dần trở nên đa dạng hơn.
Một cây bonsai đẹp là cây phải có sự cân đối nhất định, 3 bộ phận cấu tạo nên sự cân đối này đó chính là rễ, thân, cành. Vì là phiên bản cây cổ thụ thu nhỏ nên ngoại trừ khác nhau về kích thước thì cây phải luôn có đặc điểm của cây cổ thụ, tính thẩm mỹ của cây cần có sự can thiệp và chăm sóc của con người thì mới đạt được. Các loại cây được chọn làm cây bonsai rất đa dạng, ngoại trừ phong thủy, còn có thể chọn cây theo tính thẩm mỹ của bản thân, kể cả những cây ăn quả khi qua tay các nghệ nhân bonsai cũng sẽ được thu nhỏ.
Dáng cơ bản được sử dụng uốn cây cảnh
Dáng trực
Chưa nói đến phong cách trong bonsai thì trong tự nhiên đây là dáng hầu hết các loại cây đều có, tất cả đều vươn lên trời. Cây bonsai có dáng trực sẽ đứng thẳng 90 độ so với mặt đất, tán và nhánh được tỉa gọn gàng, ngay thẳng, tư thế hiên ngang bất khuất. Trong dáng trực còn được chia ra 3 loại trực phổ biến, mỗi loại đều có ý nghĩa khác nhau.
Dáng nghiêng
Là dáng cây có góc nhỏ hơn 90 độ, khoảng tầm 70 độ, ngoài thiên nhiên cây có thế nghiêng hầu như là do tác động bên ngoài. Dáng nghiêng thể hiện sự ảnh hưởng của khí hậu, gió mưa, bão bùng,… nhưng cây vẫn có sức sống dẻo dai mà vươn lên. Tuy nhiên ở một góc nhìn khác, với thế nghiêng của cây nhìn thấy được sự mềm mại lại duyên dáng của một thiếu nữ.
Dáng hoành
Hoành là dáng có thân cây gần như song song với mặt đất, nhìn góc nghiêng gần 180 độ của cây ta có thể thấy ngoài tự nhiên chúng có điều kiện sống khắc nghiệt hơn dáng xiên. Chịu tác động nặng nề của thiên tai nhưng không đổ gục chết đi mà vẫn đâm chồi nảy lộc vươn ra xa tìm kiếm sự sống để một ngày chúng có thể vươn lên cao một lần nữa. Thế cây mang ý nghĩa ca ngợi những người có ý chí kiên cường, đầy nghị lực vươn lên trong hoàn cảnh khó khăn, gian khổ.
Dáng huyền
Cây có dáng vươn ra ngoài chậu và chúi hẳn xuống dưới thể hiện nguồn sống khắc nghiệt nhất. Trong tự nhiên những cây như thế này thường mọc ở những sườn núi, vách đá cheo leo, để sinh tồn cây đã phải nỗ lực sử dụng hết sức mình để những sợi rễ bám chắc vào đá. Phía trên là nắng, mưa, bão tố đổ xuống khiến cây rất khó khăn trong việc vươn lên, nhưng dù là thế cây vẫn xanh tốt. So với dáng nghiêng và hoành, cây dáng huyền có độ dẻo dai hơn hết vì độ dốc của chúng, vẻ ngoài mềm mại, dịu dàng, tươi trẻ song tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt.
Một số cây được sử dụng để tạo dáng phổ biến
Cây Sanh
Chúng ta đã thấy rất nhiều cây sanh to, thậm chí là cây sanh cổ thụ với những cọng rễ to rũ xuống từ những tán cây phía trên. Ngoài việc để che mát, các cây sanh mini còn được các nghệ nhân bonsai chăm sóc uốn tạo chúng thành một trong những loại cây kiểng có giá thành rất cao. Tùy theo chiều cao từ 20cm cho đến 1m mà có thể trưng bày ở các bạn công đến nhà hàng hay quán café sân vườn, giúp không gian thêm tươi mát.
Cây Si
Si rất được phổ biến trong bộ sưu tập cây cảnh bonsai, giống như Đa hay Sanh, trong tự nhiên cây Si cũng là loại cây có thân gỗ lớn, rễ to, sức sống dồi dào, tán rất to cho bóng mát rất đáng kể. Với hình thể to lớn, cây si thích hợp làm cây bonsai cỡ trung hoặc đại, rất ít người sử dụng làm cây bonsi mini để bàn. Tán lá rất to nên có thể tạo ra nhiều kiểu tán cây đa dạng tùy theo ý muốn. Cây si không kén đất trồng nên rất dễ chăm sóc.
Cây tùng bồng lai
Trong tự nhiên, chúng thường mọc ngay cả ở những vách đá cheo leo, với bộ rễ khỏe khoắn giúp cây tùng chịu được sức gió và khí hậu thiên nhiên nên còn có ý nghĩa trường thọ, sống lâu. Cành dẻo nên dùng kẽm uốn là có thể tạo các thế bonsai theo mong muốn, lá cây nhỏ mọc thành từng nhúm như đám mây rất thích hợp trong các phong cách tạo cây bonsai.
Cây mai vàng
Đối với mọi người, mai vàng đã đẹp khi chưa qua uốn nắn, qua tay các nghệ nhân bonsai lại cho ra đời các kiểu dáng cây mai thêm tuyệt vời. Với nhu cầu của người tiêu dùng lớn, trồng mai còn là một nghề có khả năng làm giàu cho đời sống. Khi tạo dáng bonsai, không ai có thể bỏ qua bộ rễ của chúng vì khi có thêm bộ rễ to trồi lên sẽ làm cây mai trông như quyền lực hơn, tăng thêm giá trị cho gia tinh thần cho gia chủ. Tuy nhiên rễ, cành mai rất giòn nên khi tạo dáng phải rất cẩn thận.
- Kỹ thuật trồng cây cảnh: https://saigonlist.com/
- Kỹ thuật trồng chăm sóc ý nghĩa và tác dụng cây hoa nhài.
Cảm ơn đã xem bài viết!
